Schaamte

Waarom schamen mensen zich?

Het doel van schaamte is dat we ons conformeren aan de groep. Dat is evolutionair gezien heel ingrijpend. Je kunt je voorstellen dat toen mensen nog als nomaden leefden, en zich in groepen verdedigden tegen wilde dieren en voor elkaars eten en welzijn zorgen. Het nogal wat was als je buiten de groep viel. Dat ging letterlijk om leven of dood.

Zo is het niet meer, maar angst om buiten de groep te vallen of af te wijken van de norm is diep in ons verankerd. En al helemaal als het dan ook nog is op een onderwerp waarop nog steeds taboes, maatschappelijk verwachtingen en oordeel heersen en wat op persoonlijk vlak vaak kwetsbaar is. Welkom schaamte over seks!

De belangrijkste redenen dat vrouwen zich schamen als hun partner geen seks wil

Van de vrouwen met wie ik werk hoor ik vaak dat ze zich schamen over deze dingen:

• Dat zij een hoge seksdrive hebben, dat lijkt niet alle sociale kringen geaccepteerd
• Dat hun man minder seks wil. Sommigen schamen zich zelfs námens hun man, over sociale druk gesproken, en willen het er niet met anderen over hebben om hem niet af te vallen.
• Het derde onderwerp van schaamte is hun reactie op een seksuele afwijzing van hun partner. Zoals Lieke vertelde: "Ik reageer soms precies zo als waar we mannen om veroordelen als ze zo op hun vrouw reageren. Ik word kortaf, ik ga klagen en heel soms word ik zelfs boos." En ik zie en hoor hoe ongemakkelijk het voor haar is om dit hardop te zeggen.

 
Schaamte verzwaart moeilijke emoties

Ik noemde al even dat schaamte het moeilijk maakt om te kijken naar wat er aan de hand is. Van Kara Loewentheil heb ik de analogie van een lama en prikkeldraad geleerd. Die is wel treffend. Waar je initiële gevoel, bijvoorbeeld teleurstelling zeg een 3 scoort, als je er nu schaamte bovenop gooit, wordt het ineens een 9. Want niet alleen ben je teleurgesteld. Er is ook het verhaal dat er van alles mis met jou is. En dat raakt heel diep.

Ons verlangen is om de heftigheid te verminderen en dus willen we van de teleurstelling af. Je probeert jezelf gerust te stellen. Zo erg is het niet. Je partner houdt heus van je. Een keertje geen seks is geen groot probleem. Maar het werkt niet, niet echt. De schaamte zit in de weg. Zoals je niet dwars door het prikkeldraad een lama uit de wei kunt halen, kun je ook niet dwars door de schaamte je emotie bijstellen. Je zult iets met de schaamte moeten. Hoe je dat doet, vertel ik je zo.

Shame/blame

Een ander element van schaamte is namelijk dat het zo ongemakkelijk voelt dat je geneigd bent om uit te halen naar datgene of diegene die jou de schaamte bezorgd. Voor de goede orde, uiteindelijk ben je dit zelf, maar vaak lijkt het alsof het je partner of de situatie is.

Je komt dan in de zogenaamde shame/blame dynamiek. Om je aandacht af te leiden van je schaamte heeft je brein een heel slim trucje, het gaat de schuld bij een ander zoeken.

Dat is natuurlijk je partner. Die zorgt er immers voor dat jij je zo rot voelt. Hij kan zich toch wel over zichzelf heen zetten en zijn best doen om seks te hebben? Als jullie dat doen, dan is het uiteindelijk toch altijd fijn? Jij hebt toch ook wel een seks terwijl je vooraf niet per se opgewonden was? Dat doen partners toch voor elkaar? Waarom doet hij dat niet voor jou? Zijn schuld.

Aan die schuld heb je niks anders dan dat het even oplucht. Maar uiteindelijk lost het jouw schaamte of teleurstelling niet op. Sterker, nu moet de oplossing van hém komen. Jij kunt je alleen beter gaan voelen als hij zijn gedrag verandert. En wie bepaalt of hij dat doet? Juist, hij! Je wordt nu dus een afwachtend slachtoffer en gaat klagen als het niet naar je zin is.

Maar zo hoeft het niet te gaan!

Schaamte is heel menselijk

Het eerste wat je jezelf aan kunt leren is de zin ‘hoe menselijk van me’. Hoe menselijk dat je je schaamt. Hoe menselijk, in een samenleving die je alles heeft geleerd wat je nu denkt. Je hebt deze gedachten niet gekozen. En nu moet je er wel mee dealen. Hoe menselijk dat dat pijn doet en moeilijk is. Echt, dat is het.

Omarm jezelf. Toon jezelf wat liefde en begrip. En herken dat dat prikkeldraad, al die beelden die je uit de media en je opvoeding mee hebt gekregen, niet waar hoeven te zijn. Je bent goed zoals je bent. En je partner is dat ook.

Nieuwsgierigheid 

De beste remedie is vervolgens om nieuwsgierig te zijn. Nieuwsgierigheid is het recept tegen oordeel. Dat doe je op een later moment, als je uit de heftigheid van de emotie of de schaamte bent. Bevraag je zelf op datgene waar je je voor schaamt. Vind je dat een ander zich ook zou moeten schamen als ze dacht, deed of voelde wat jij nu doet? Is het echt zó slecht? Waarom wel of niet? Hoe zou de wereld zijn als niemand ooit dacht, deed of voelde wat jij nu doet? Is dat realistisch? Zou jij dat kunnen? Neem echt de tijd om over je antwoorden na te denken. Het werkt nog beter als je echt even stilte neemt en schrijft. Het zal je verbazen tot welke inzichten te kunt komen.

Spreek of schrijf erover

Tot slot. Schaamte gedijd het allerbest in het geheim, de menselijke neiging is om datgene waar we ons voor schamen te verbergen, voor onszelf te houden, weg te drukken. Makes sense, als je terugdenkt aan de angst om buiten de groep te vallen en dood te gaan. Schaamte doorbreek je door het naar buiten te brengen. Brené Brown heeft hier natuurlijk een heel pleidooi met wetenschappelijk onderbouwing voor geschreven in De Kracht van Kwetsbaarheid. Ben je nog niet klaar om erover te praten? Schrijf het dan van je af. Het kan ontzettend opluchten om je gedachten en oordeel 'uit je hoofd' en je systeem los te laten.

Wil je graag zonder schaamte kunnen praten over seksualiteit in jouw relatie? Ik help je graag. Lees hier hoe ik werk en wat coaching jou kan opleveren.